PLUĆNJAK (Pulmonaria officinalis)

Stanovnik listopadnih evropskih šuma, plućnjak je trajna zeljasta biljka koja često uspeva na vlažnom zemljištu. Njeni prizemni listovi su jajastog oblika i na vrhu zašiljeni, prizemni imaju duge drške dok su stabljike obrasle manjim sedećim listovima, tamno zelenim sa svetlim pegama sa gornje strane i svetlije zelenim sa naličja. Čitava biljka je pokrivena maljama, a cvetovi su crvenkaste ili ljubičaste boje, nalaze se na vrhu stabljike koja može dostići visinu do 30cm.

Kao lekoviti deo biljke koristi se nadzemni deo biljke ubran u vreme cvetanja.

Lekovito dejstvo plućnjaka potiče od sadržaja slobodne silicijumove kiseline i soli kalijuma, kalcijuma i aluminijuma, saponina, kvercetina, tanina, flavonoida, alantoina i sluzi.

Terapijska upotreba plućnjaka datira iz XVI veka i vezuje se za Leonarda Fuksa, nemačkog lekara i botaničara. U to doba, lekovito dejstvo biljaka na određene organe povezivalo se sa sličnošću oblika pojedinih delova biljke sa telesnim organima. U slučaju plućnjaka oblik i svetle pega na listovima dovedene su u vezu sa bolestima pluća, a pozitivni efekti upotrebe održali su čaj od nadzemnog dela plućnjaka u upotrebi sve do današnjih dana.

Tradicionlno se upotreba čaja od plućnjaka preporučuje kod katara disajnih puteva, hroničnog bronhitisa, kod gripa i kod krvavog kašlja. U mešavini sa listom bokvice i herbom rastavića upotrebljavan je nekada za lečenje tuberkuloze. U narodnoj medicini koristi se i za ublažavanje promuklosti i upale grla.

Osim blagotvornog delovanja na disajne organe, aktivni sastojci plućnjaka pokazuju i antibiotsko i antioksidantno delovanje, a sadržaj mineralnih soli podstiče diurezu što doprinosi eliminaciji štetnih materija iz organizma.

Zahvaljujući sadržaju sluzi i tanina, čaj od plućnjaka može se koristiti i za spoljnu upotrebu jer povoljno deluje na zarastanje rana.

Plućnjak se u narodnoj medicini koristi i za lečenje životinja: pepeo sagorelog plućnjaka pastiri su mešali sa vodom i koristili za ispiranje rana i čireva kod domaćih životinja.

Sveži listovi i cvetovi mogu se koristiti u ishrani, kao dodatak salatama, međutim, zbog prisustva dlačica kojima su obrasle stabljike i listovi, češće se koriste kuvani, kao povrće ili dodatak supama i čorbama.